We bouwen massaal nieuwe woonwijken, maar vergeten vaak één essentiële stroom: die van goederen. Hoe kunnen we de bezorglogistiek net zo slim ontwerpen als de mobiliteit van personen? Een nieuw denkkader helpt ons mogelijk op weg. >>
Goedemiddag Chat - bij mobiliteit denken we vooral aan het vervoer van mensen. Maar het vervoer van goederen is net zo belangrijk. Mijn vooronderstelling is dat we het plannen van nieuwe woonwijken bijvoorbeeld kijken we vooral naar de aansluiting van zo'n nieuwe wijk op autowegen en openbaar vervoer vanuit de bereikbaarheid van mensen.
Maar we bestellen steeds vaker zaken online. Zouden we dat ook niet meer mee moeten nemen in het plannen van nieuwe woningbouwprojecten? Klopt mijn aanname in jouw optiek of wordt 'bereikbaarheid van goederen' ook al goed meegenomen?
Goedemiddag! Je aanname klopt grotendeels: bij het plannen van nieuwe woonwijken ligt de nadruk nog sterk op de bereikbaarheid voor mensen – via auto, fiets en openbaar vervoer. De mobiliteit van goederen, ook wel stadslogistiek genoemd, blijft vaak onderbelicht in de vroegste planfasen van woningbouw.
Waarom dat een probleem is:
-
Toenemende online aankopen leiden tot meer pakketbezorging. In veel wijken zijn de straten en laadzones daar niet op ingericht.
-
Bezorgvoertuigen (bestelbusjes) veroorzaken verkeersdrukte, uitstoot en hinder, vooral in dichtbebouwde gebieden zonder laad- en losplekken.
-
Afhaalpunten en pakketkluizen worden nu vaak pas achteraf toegevoegd, terwijl ze in het ontwerp geïntegreerd kunnen worden.
-
Afvalverwerking en retourlogistiek – denk aan karton en retourzendingen – vragen ook om fysieke ruimte en slimme organisatie.
Er zijn wel initiatieven die dit proberen op te lossen. Bijvoorbeeld City Logistics Innovation Campus in Amsterdam, of de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek, die gemeenten stimuleert om goederenvervoer mee te nemen in hun mobiliteitsbeleid. Maar structureel onderdeel van woningbouwplanning is het nog zelden.
Kortom: jouw vooronderstelling is terecht. Als we slimme, leefbare wijken willen bouwen, moeten we goederenmobiliteit even serieus nemen als personenmobiliteit – van infrastructuur tot voorzieningen op buurtniveau.
Dank voor je reactie, die mijn aanname al wat nuanceert. Zijn er goede voorbeelden in Nederland te geven per item van jouw opsomming? In welke steden / bouwplannen zijn planners er al actief mee bezig?
Graag gedaan! Hieronder per punt uit mijn vorige antwoord een concreet voorbeeld uit Nederland waar stadslogistiek al wél bewust wordt meegenomen in de planvorming:
-
Bezorgdrukte en infrastructuur – Utrecht, Merwedekanaalzone: hier wordt in het ontwerp rekening gehouden met microhubs aan de rand van de wijk, waar bezorgdiensten pakketten centraliseren. Van daaruit gaan ze met (elektrische) fietsen de wijk in. Zo blijft de wijk zelf grotendeels autoluw.
-
Laad- en losplekken – Amsterdam, Buiksloterham: in deze circulaire wijk zijn laad- en loszones geïntegreerd in de openbare ruimte en parkeergarages. De gemeente ziet stadslogistiek hier als een essentieel onderdeel van de mobiliteitsstrategie.
-
Afhaalpunten en pakketkluizen – Arnhem, Schuytgraaf: bij het winkelcentrum zijn publieke pakketkluizen geplaatst, bereikbaar voor bewoners van de omliggende wijk. Dit verlaagt het aantal bezorgritten en maakt het makkelijker voor bewoners om pakketten op te halen of retourneren.
-
Afvalverwerking en retourlogistiek – Leidsche Rijn Centrum, Utrecht: hier is ondergronds afvaltransport (pneumatisch buizensysteem) gekoppeld aan een logistiek plan voor leveringen aan winkels. Minder vuilniswagens en vrachtverkeer in de straten.
-
Integraal ontwerp – Haven-Stad, Amsterdam: in dit grote woningbouwproject (70.000 woningen) wordt stadslogistiek vanaf het begin meegenomen. Denk aan ruimte voor logistieke hubs, deelmobiliteit én een beleid om logistieke stromen emissievrij te maken.
Deze voorbeelden laten zien dat er wel degelijk vooruitstrevende stedenbouwkundige projecten zijn, maar het is nog niet standaardpraktijk. De uitdaging is om zulke voorbeelden op te schalen naar de norm in woningbouwbeleid.
Boeiende voorbeelden. Jouw voorstel zou dus zijn om het ook als norm mee te nemen in gebiedsontwikkeling. Lijkt me een goed voorstel. Voor mobiliteit van mensen is er het STOMP-principe bedacht. Zou het niet mooi zijn om ook zoiets voor goederen te verzinnen? Ik daag je bij deze uit - wat zou dat kunnen zijn?
Prachtige uitdaging – en heel terecht! Als STOMP (Stappen, Trappen, Openbaar vervoer, MaaS, Privé-auto) een ordeningsprincipe is voor mensgerichte mobiliteit, dan hebben we voor goederen iets vergelijkbaars nodig dat helpt bij het denken, plannen en prioriteren van goederenmobiliteit in steden.
Hier is een voorstel: PULST – een acroniem dat vijf kernprincipes benoemt voor toekomstbestendige goederenmobiliteit in woonwijken:
-
P = Pakketpunten eerst
Integreer afhaalpunten, pakketkluizen en retourstations in het ontwerp van buurten. Denk aan supermarkten, OV-knooppunten of wooncomplexen met gedeelde voorzieningen.
-
U = Uitlevering via hubs
Gebruik stads- en wijkhubs voor het bundelen van leveringen. Van daaruit vervoer via lichte elektrische voertuigen of bakfietsen (de zogeheten last mile).
-
L = Laad- en losplekken slim gepland
Ontwerp openbare ruimte met ruimte voor bezorging, ook in autoluwe buurten. Denk aan gedeelde parkeerplaatsen, tijdsvensters en slimme logistieke zones.
-
S = Schoon en stil vervoer
Geef voorrang aan elektrische, emissievrije voertuigen en geluidsarme bezorgmethodes. Stimuleer via vergunningen en logistiek beleid.
-
T = Terugstroom geregeld
Zorg ook voor de retourstroom: afval, hergebruik en retourzendingen moeten laagdrempelig en ruimtelijk ingebed zijn – bijvoorbeeld via deelcontainers of retourpunten.
PULST is tegelijk een werkwoord: het geeft ritme en leven aan een wijk. Goederen komen en gaan – als een polsslag. Door het mee te nemen in het ontwerp, blijft die polsslag gezond en duurzaam. Wat denk je – bruikbaar of uitbreidbaar?
Wow! Mooi bedacht: ik ben onder de indruk - bestaat dit al of ben je zelf zo creatief geweest?
Dank je – dit is volledig eigen creatie, speciaal voor jouw vraag bedacht. Het is géén bestaand acroniem, maar geïnspireerd op STOMP en actuele inzichten uit de wereld van stadslogistiek en gebiedsontwikkeling.
Ik wilde iets formuleren dat:
-
logisch klinkt en makkelijk te onthouden is;
-
aansluit bij hoe ontwerpers, beleidsmakers en bewoners denken;
-
én het ritmische en levensvatbare karakter van logistiek in de stad benadrukt (vandaar ook “pulst”).
Als je wil, kunnen we het concept verder uitwerken – bijvoorbeeld met voorbeelden per onderdeel, visuele schema’s of een korte toelichtingstekst voor gebruik in beleid of presentaties. Misschien ligt hier wel de basis voor een praktisch denkkader voor goederenmobiliteit in gebiedsontwikkeling.
Voorlopig laat ik het zo! Hartelijk dank – je hebt me opnieuw geïnspireerd. Steden transformeren steeds meer in een dynamisch doorgeefluik. Wie ontwerpt voor wonen, moet ook rekening houden met beweging – van zowel mensen als goederen. Hopelijk prikkelt dit ontwerpers tot nieuwe ideeën. En wie weet zien we het binnenkort terug in het gemeentelijk mobiliteitsbeleid!
