Aan het eind van het jaar kijken we vaak terug op wat er in twaalf maanden is veranderd, een moment van reflectie waarin we successen vieren en lessen trekken uit uitdagingen. Maar steden bewegen in een ander ritme, een ritme dat zich niet laat vangen in de korte periodes waarmee wij onze kalender indelen. Hun echte verschuivingen worden pas echt zichtbaar wanneer we verder uitzoomen: niet één jaar, maar een heel decennium vol transformaties en subtiele veranderingen.

In 2017 schreef ik een blog met de titel "Mismatch". Hierin beschreef ik hoe we als mens biologisch nog grotendeels afgestemd zijn op een wereld van duizenden jaren geleden, terwijl we nu leven in een technologische realiteit die steeds sneller, complexer en veeleisender wordt.

We hebben eeuwenlang geleerd om naar steden te kijken alsof het machines waren. Rechte lijnen, vaste functies, duidelijke scheidingen tussen wonen, werken en verkeer. Deze machine-metafoor paste bij de industriële revolutie en vormde het denken van Le Corbusier, de verkeerskunde van de jaren ’60 en de rationele blauwdrukken van de naoorlogse ruimtelijke ordening.

Elke werkdag loop ik zo’n vijftien minuten door Zwolle naar mijn werk. In die korte tijd zie ik de stad wakker worden. Keukens gaan aan, gordijnen schuiven open, ergens slaat een busdeur dicht, winkels maken zich klaar voor de dag... Op zaterdagochtend — als ik heerlijke warme croissants haal — is het ritme anders, maar niet minder voelbaar: een bezorger die al bezig is, een koffietentje dat stoelen buiten zet, iemand die zijn hond uitlaat langs nog donkere ramen. Het zijn voorbereidende bewegingen, een soort inademing van de stad.

Hoe leegstand boven winkels kansen biedt voor wonen, werken en een levendiger binnenstad

Het beeld is bijna futuristisch: je parkeert je auto, klapt een klepje in de stoep open, en laadt direct op. Geen wirwar van kabels over de stoep, geen lelijke laadpalen die de straat domineren, maar een subtiel systeem dat bijna onzichtbaar is. Toch zijn er in Nederland nog geen gemeenten die daadwerkelijk experimenteren met echt stoepladen. Voorlopig blijft het beperkt tot oplossingen zoals kabelgoottegels of kabelgoten.

‘Betaalbaar bouwen’ blijft een van de meest gebruikte woorden in de woningbouw. Overheden (Rijk, provincie en gemeenten) hanteren vaak het uitgangspunt dat tweederde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn. Een begrijpelijk en bestuurlijk hanteerbaar streven.

Ik heb een dubbel gevoel bij kernenergie... en überhaupt bij onze hele energievraag. Mijn hoofd zegt: als we echt van fossiel af willen, moeten we vol inzetten op schone energiebronnen, maar tegelijkertijd kunnen we ook niet zomaar alles afwijzen wat grootschalig, technologisch geavanceerd en bijzonder efficiënt is.

Stel je voor: je loopt een woning binnen waarvan de voordeur direct opent in een enorme garage. Een afbeelding die deze absurditeit treffend illustreert, circuleert al jaren op sociale media (zie afbeelding hieronder >>).

De herfst laat zien dat de stad leeft. Niet alleen wij, met onze jassen en gehaaste stappen door natte straten, maar ook de bomen, de dieren, de riolen, het rioolwater, de energievoorziening. Alles ademt trager. Toch valt op hoe weinig ruimte die seizoensadem krijgt in onze manier van plannen, beheren en bouwen. Alsof de stad altijd op “zomerstand” moet staan.

Veel circulaire ambities richten zich nu nog op het niveau van het gebouw. Via materiaalpaspoorten en Building Information Modelling (BIM) worden materialen, volumes en eigenschappen nauwkeurig vastgelegd. Maar circulariteit stopt niet bij de gevel. Wie werkelijk circulair wil ontwerpen, moet de schaal vergroten: naar het niveau van het gebied.

Hoi Chat! We hebben het eerder uitgebreid gehad over de digitale laag en de indrukwekkende groei van IoT (Internet of Things), AI en robotica.