Een jaar of tien geleden raakte ik gefascineerd door de opkomst van de smart city. De belofte was groot: technologie zou de stad efficiënter, groener en mensgerichter maken. Maar de praktijk valt me tegen. Veel pilots, weinig structurele doorbraken. In de openbare ruimte verschenen her en der slimme bankjes, wifi-lantaarnpalen of zonnedaken op parkeerplaatsen. Maar wie profiteerde daar eigenlijk écht van?
Dit is het vijfde en laatste deel van de serie ‘De toekomst woont al in ons verleden’. In deze filosofische verkenning belicht ik de paradoxen en dilemma's van de Nederlandse woningmarkt. In dit deel ligt de focus specifiek op de morele vraagstukken rondom de huidige impasse en de vastgelopen woningmarkt >>
Wat als Nederland geen verzameling steden is, maar één grote stad? In deze blog verken ik samen met ChatGPT het idee van Nederstad: een andere (vernieuwde?) manier van denken over ruimte, rechtvaardigheid en leefbaarheid. Geen droombeeld, maar een kompas voor scherpe keuzes in tijden van schaarste. >>
Doorstroming wordt in veel beleidsstukken voorgesteld als iets dat vanzelf ontstaat zodra mensen worden “verleid” tot verhuizen. Maar dat is een misvatting: het is zowel een gedragsprobleem, als een systeemprobleem. Want waar moeten mensen eigenlijk naartoe? De praktijk laat zien dat er voor veel huishoudens simpelweg geen aantrekkelijk alternatief is.
Na de val van het kabinet laat de peiling van Ipsos I&O (6 juni 2025) er geen twijfel over bestaan: de woningmarkt is voor veel kiezers het dominante thema. Bijna de helft van Nederland wil dat wonen nu eindelijk écht prioriteit krijgt. Opvallend is dat dit niet slechts een thema is van ‘links’ of ‘rechts’ — álle partijen hebben kiezers die dit onderwerp bovenaan zetten. Dat maakt wonen een thema dat zou kunnen verbinden, maar het risico van polarisatie ligt op de loer als partijen er vooral electorale strijd van maken.
De stad leeft in ons hoofd als route en ritme — als een netwerk van herkenningspunten, gewoontes en alledaagse routines die ons houvast geven. We hechten ons aan de speelplek om de hoek, de looproute naar de supermarkt, het bankje onder de boom: plekken die zelden de cover van een gebiedsvisie halen, maar diep verankerd zijn in ons dagelijks bestaan.
Wijken uit de jaren ’60 tot ’80 ogen op het eerste gezicht vaak rustig, groen en stabiel. Brede straten, volwassen bomen, nette tuinen. Maar achter die gevels vol baksteen en herinnering voltrekt zich een stille verschuiving. De bewoners worden ouder. Veel van de kinderen zijn al lang uit huis. En de komende vijftien jaar komt een groot deel van deze woningvoorraad beschikbaar — niet door plannen, maar door levensloop.
In de jaren ’50 en ’60 groeide Nederland explosief. De kinderen van de babyboomers – geboren in de jaren ’80 en ’90 – zijn inmiddels 30 à 40 jaar oud, en vormen nu zélf een piekgeneratie. Ze zoeken ruimte: om te wonen, werken, een gezin te stichten. Maar waar hun ouders destijds konden doorstromen naar ruime gezinswoningen in uitbreidingswijken, stuiten zij op een muur van schaarste.
“Waarom is nieuwbouw zo duur?” Die vraag stelde ik laatst aan een bouwer. We kwamen al snel op bekende factoren: hoge grondprijzen, stijgende bouwkosten, en verborgen ‘plankosten’ die zich opstapelen nog vóór de eerste paal de grond in gaat. Maar toen zei hij iets dat bleef hangen: “Je betaalt ook nog eens 21% btw op een woning. Terwijl groente en boeken maar 9% zijn.”
Wie door een jarenzeventigwijk fietst, ziet op het oog rust. Brede straten, volwassen groen, auto’s op de oprit. Maar achter die gevels woont een stille verschuiving: een groeiende groep ouderen, vaak alleen, in ruime gezinswoningen. Huizen die ooit bedoeld waren voor gezinnen, spelende kinderen, krentenbollen in de broodtrommel. En wat je niet ziet, maar wél in de bevolkingspiramide van het CBS: deze generatie schuift langzaam op. Tegelijk groeit de groep dertigers — vaak met jonge kinderen — die juist op zoek is naar zo’n woning.
We leven in een paradoxale tijd: alles lijkt beter dan ooit, maar voelt tegelijk als crisis. Wat doet dit met hoe we samenleven, en hoe kunnen we steden inrichten voor ontmoeting zonder escalatie? Een filosofische verkenning samen met ChatGPT vol concrete voorbeelden voor wie zoekt naar betekenisvolle stedelijkheid. >>
De elektrische auto staat al jaren symbool voor duurzame stedelijke vooruitgang, maar in steden als Utrecht en Zwolle krijgt dit symbool plots een nieuwe lading. In Utrecht startte onlangs het grootste Vehicle-to-Grid (V2G)-project van Europa: elektrische deelauto’s laden niet alleen, ze geven ook energie terug aan het net.
